Season Of The Olive (Meditative Olive Picking in Eressos, October 2017)

(For the Greek version scroll to the bottom) As I’m climbing down the tree I find myself alone on the field. The rest must have moved further. This gives me a chance to stand and feel the silence, listen to the sounds of nature under the golden October sun. Then I start to walk towards where the others should be, when the sound of a conversation blows in my ears. What I see behind the rich leaves and branches makes me still, catching myself enchanted. It is a very simple spectacle but then I feel it contains something special and archaic. Two women are sitting next to each other on a piece of cloth on the ground picking over olives and stories to share between them. That simple. I don’t know them very well, except that I know that until yesterday they didn’t knew each other. And today they sit side by side chatting as if they belong to the same village, tribe. They are not even from around the area, they both have come from different countries. But their exuberant bodies remind me of those ancient figurines of Aegean/Mediterranean depicting the great mother Goddess. I realize that I’m witnessing a scene that could be taking place in any time in history, from today to the origins of civilization, a scene symbolic to our connection with nature and people.

Then I conceive the idea that every time one picks olives in our times, at least in these places where it is still done by hand, one goes millenniums back on the course of civilization, to where humankind were making the transition from hunting gathering to cultivating the land.

Writing this, as a winter have passed in which I raised my hands to pick up olives at four different places in the country, I realize that to a scene like this, I couldn’t be a witness but in a few places that have been left. One of them being this blessed place: Lesvos, Eressos, Osho Afroz meditation center.

This kind of labor has a different and special quality in a meditation center. Anywhere else the point would be the product, the day’s pay, profit. Here the point is meditation (and the theme is love). Of course it has to do with the center having oil and olives for the next season but the thing is whatever happens is centered around the meditative process. This gives a special quality to the labor and opens a space for deep human conditions to be expressed. People come to pick olives not for a day’s pay. Actually they’re going to pay a small amount of money to participate. They don’t even get to try the olives and oil, unless they come again next season. So why would they do it anyway? If it about meditation, why don’t they just come to sit and meditate? For me that I have a piece of land and work on it, questions like these are raised.

And after twelve consecutive years of coming to Afroz, October of 2017 is my first time in the olive picking-basically because it is the first time that it doesn’t take place in November. Experiencing the way in which one would choose to pick olives for meditation, I found out some extraordinary things. Basically it is picking up how to weave meditation into the day, but I’ll get to more details.

Agricultural labors like this always had the way to bring people in the present moment, as well as bringing them close together. It is not by chance that works like these were traditionally accompanied by singing. To sing, not only breaks the monotony of a repeated job, making it more pleasant, but it also provides rhythm to it which connects the people, bring them in a state of flow, thus making work more easy. Also, because the brain has a limited amount of functions that it can operate at any given moment, basically two, then working and singing together leaves no room for the mind to wonder around in thoughts. Since thinking habituates past and future but not present, the work/sing combination serves as a tool of being in the present moment, of emptying and decompressing the intellectual.

So, in this piece of land in the edge of nowhere, their space found people from all these countries: Greece, Israel, Spain, Ireland, Estonia, Germany, Rumania, Denmark, Turkey (and I may be forgetting some). No wonder that this humble peasantry turned into a multicultural happening. Α playground where each people’s qualities are unfolded and where you can see clearly the cultural conditioning but start to sense the individual behind it. Where you come to sense a deeper source of humanity that connects as all, and learn, not only about other cultures but, through mirroring to them, your own self.

And if you take away the things that characterize our era, the dynamic of what is experienced and witnessed could be 100, 1000, 2000 years ago. It’s not only that I am fascinated by the mere fact of it that I know I’m repeating this, but also because I find that it connects us with something deeper and higher than our tiny ego selves, with the earth, the culture, the invisible thread through time, space, collective soul.

I usually hear people complaint that even though they’ve been on vacation, they haven’t rested enough. Maybe what they don’t suspect is that it happens because their routine and automatic reflexes follow them wherever they go. Like every time they open their electronic devices to fill their vacant time, entertain their feeling of loneliness or escape some uncomfortable feeling. Also because, even in their vacation, they carry the mindset of I have to see sight too, I have to hunt for memorabilia, I have to look happy online, I have to check all the boxes on my list. You may ask, this doesn’t happen in a meditation center? It certainly can happen anywhere, it’s about handling the experience, not the about the actual location. What the actual meditation center does is open up the space in which one can meet with himself, in all its dimensions. It’s having the opportunity to reflect in a mirror, to be in an energy where it’s safe to stick to yourself, not having to get distracted, to try to escape anymore.

Or you may watch how when people start to relax, something wonderful and rich makes appearance from the inside. Like this woman from north Europe, that when she arrived looked to me a bit closed to herself. A morning before the olive group started that I talked with her, I found out she is a professional dancer. I thought I couldn’t have figured it out. But day by day, as the olive picking gained up rhythm, I started glimpsing how she unfolded and flowered in the process, I watched the spirit of dancing taking form and processing her, not by some kind of intricate dancing, just by the way her body were manifesting the trivial movements that the labor required into a dancing poetry.

Now, you give me this kind of witnessing and you’ve got me enchanted. And something more. In our times, where materials matter so much, where things are in a sale/buy bid, where we mostly come in contact with things (and ideas) manufactured rather than from nature, picking up olives has a special quality. It shows us in a hands on level how nature can feed and nurture us, almost with nothing, just by being present, showing up and let ourselves in its flow.

In my expedition to understand all these things, I concluded to a series of reasons (not that their needed but it’s good if you want to write an article) in why people from high organized societies (to the level of sterilization as we like to say here) would choose to have their holydays picking up olives in a Greek island. Here I go: in order to retrieve their hands from electronic keyboards and screens and indulge them deep in the “dirt” of the earth’s soil (the one that scientists recently are discovering is full of anti-depressant bacteria). To come in contact with the ways and rhythms of nature and the natural level of relating with people. To have the opportunity to experience the tangible result of their work-instead of it being an abstract figure on a screen. And the opportunity to look their working partner straight in the eyes, without boxes, excuse and filters. So, to communicate directly, with honesty. To feel the joy of sharing company around a big table and a plate of food that really tastes as a reward for the day’s labor, and go to bed fulfilled, with this sweet tiredness and dignity of an honest day of work. Thus, to feel part of a team in a different quality of working. To take part in a process where they’re not been asked anything specifically or absolutely, except from the invitation to be present and let thigs unfold. To feel part of the meditation center and of how we do things the Greek way (this is a must actually). To experience meditation out of the box of spirituality, into the real level of everyday life, in practice and with the friction of life’s circumstances.

It’s very interesting how nature is abundant in wisdom and lessons given in the most simple way. For example, the fruit of the olive tree has to be crushed for its green gold to manifest. The tree itself has to be trimmed deeply in order for it to live, develop in a healthy way and thrive with fruit. Until it got trimmed it was heavy, blocked, then it sprang free to open up for the sun, the wind, to allow fluids of earth focus on its fruition. Isn’t this what happens with us humans too? For all that we create, achieve, fight for, isn’t there a time coming that we need to let go? To let them be crushed so that we shower on the extract and move on with life to a new level? And when something appears to be a setback in life, couldn’t it just be new space created for some fresh way of being, a confirmation that life has a lot more to give, lessons, experiences, a way to come now, here?

Thank you for reading this article. I hope you found it interesting and useful. If so, feel free to share it and to subscribe to my blog in order to receive notifications. The most important of all, use what you learn to bring light and love to yourself and the world! E.S.

Κατεβαίνοντας από το δέντρο βρίσκω τον εαυτό μου μόνο στο χωράφι. Οι υπόλοιποι πρέπει να έχουν προχωρήσει παρακάτω. Στέκομαι λίγο για να αφουγκραστώ την όμορφη ησυχία και τους ήχους της φύσης κάτω από το χρυσό φως του Οκτώβρη. Αρχίζω να προχωράω για να βρω τους άλλους όταν ο ήχος μιας συνομιλίας έρχεται να χαϊδέψει τα αυτιά μου. Αυτό που εμφανίζετε πίσω από τα φύλλα και τα κλαδιά με κάνει να κοντοσταθώ και να πιάσω τον εαυτό μου να μαγεύετε. Είναι ένα πολύ απλό θέαμα εκ πρώτης όψεως, νιώθω όμως ότι περιέχει κάτι αρχέγονο και ιδιαίτερο. Δύο γυναίκες καθισμένες πάνω σε λινάτσες στο έδαφος, δίπλα δίπλα, να ξεδιαλέγουν ελιές και να συζητάνε. Τόσο απλό. Δεν τις ξέρω καλά, ξέρω όμως αρκετά για να γνωρίζω πως μέχρι χθες δεν γνώριζαν η μία την άλλη. Και σήμερα κάθονται δίπλα δίπλα, κουβεντιάζοντας σαν να ανήκαν στο ίδιο χωριό, την ίδια φυλή. Δεν είναι καν από την περιοχή, έχουν έρθει από διαφορετική χώρα η καθεμία. Αλλά τα πληθωρικά σώματά τους τις κάνουν να θυμίζουν στα μάτια μου αυτά τα αρχαία ειδώλια του Αιγαίου/Μεσογείου που εικονίζουν την μεγάλη μητέρα/θεά. Συνειδητοποιώ ότι έχω μπροστά μου μια άχρονη στιγμή, μία σκηνή που θα μπορούσε να διαδραματίζεται σε οποιαδήποτε χρονική περίοδο από σήμερα έως τις αρχές του πολιτισμού, μία εικόνα συμβολική του νοήματος που βγάζουμε για την κοινωνία μας με την φύση και τους ανθρώπους. Κάπως έτσι συλλαμβάνω την ιδέα ότι κάθε φορά που μαζεύεις ελιές στην εποχή μας -τουλάχιστον στα μέρη αυτά που το μάζεμα της ελιάς γίνεται χειρωνακτικά- εν μέρει πηγαίνεις πίσω χιλιετίες πριν, έως τις απαρχές του πολιτισμού όπως τον ξέρουμε, τότε που η ανθρωπότητα έκανε την μετάβαση από το κυνήγι/συλλογή τροφής, στην καλλιέργεια της γης. Σήμερα, περασμένου του φετινού χειμώνα στον οποίο σήκωσα τα χέρια μου ψηλά για να μαζέψω τον καρπό της ελιάς σε τέσσερα διαφορετικά μέρη στην Ελλάδα, συνειδητοποιώ ότι μίας σκηνής σαν κι αυτή πιθανότατα δεν θα μπορούσα να βρεθώ μάρτυρας παρά μόνο σε αυτό το ευλογημένο μέρος: Λέσβος, Ερεσός, κέντρο διαλογισμού Άφροζ (με αυτήν την σειρά). Το να μαζεύεις ελιές στο κέντρο διαλογισμού έχει μια άλλη, ιδιαίτερη ποιότητα. Οπουδήποτε αλλού το μέλημα είναι το κέρδος, το μεροκάματο. Εδώ το μέλημα είναι ο διαλογισμός. Σίγουρα είναι για να έχει λάδι και ελιές το κέντρο για την επόμενη περίοδο, όμως ότι συμβαίνει περνάει πρώτα μέσα από τον διαλογισμό. Αυτό δίνει μια ξεχωριστή ποιότητα στην εργασία και ανοίγει τον χώρο για να εκφραστούν βαθιές ανθρώπινες καταστάσεις. Αυτοί που θα έρθουν να μαζέψουν ελιές δεν έρχονται για το μεροκάματο. Μάλιστα θα πληρώσουν ένα μικρό ποσό κι από πάνω για να έχουν την ευκαιρία να συμμετάσχουν. Δεν πρόκειται να προλάβουν να δοκιμάσουν το λάδι και τις ελιές-εκτός αν έρθουν την επόμενη χρονιά. Γιατί το κάνουν τότε, μπορεί να αναρωτηθεί κανείς. Κι αν ο διαλογισμός είναι το ζητούμενο, γιατί δεν έρχονται απλά να μείνουν και να διαλογιστούν; Για εμένα που έχω γη και εργάζομαι συνέχεια σε αυτήν, αυτό μου φάνηκε στ’ αλήθεια περίεργο και αξιοσημείωτο. Και μετά από δώδεκα συνεχόμενα χρόνια που έρχομαι στο Άφροζ, τον Οκτώβρη του 2017 ήταν η πρώτη φορά που έλαβα μέρος στο μάζεμα της ελιάς –κυρίως γιατί ήταν η πρώτη χρονιά που αυτό δεν έλαβε μέρος τον Νοέμβρη. Βιώνοντας λοιπόν τον λόγο για τον οποίον κάποιος θα επιλέξει να μαζέψει ελιές για διαλογισμό, ανακάλυψα κάποια εκπληκτικά πράγματα. Αυτού του είδους οι αγροτικές εργασίες είχαν ανέκαθεν τον τρόπο, την ποιότητα να φέρνουν τον κόσμο στο παρών, όσο επίσης και να φέρνουν την κοινότητα κοντά. Δεν είναι τυχαίο ότι αυτού του είδους οι εργασίες συνοδεύονταν παραδοσιακά από τραγούδι. Το τραγούδι, όχι μόνο σπάει την μονοτονία μιας συνεχόμενης κι επαναλαμβανόμενης εργασίας και την κάνει ευχάριστη αλλά παρέχοντας ρυθμό και σύνδεση με την ομάδα κάνει την εργασία και συνεργασία ευκολότερη. Επίσης, δεδομένου ότι ο εγκέφαλος έχει έναν περιορισμένο αριθμό λειτουργιών που μπορεί να κάνει ταυτόχρονα, συνήθως δύο, τότε κάνοντας εργασία, τραγουδώντας ταυτόχρονα, δεν αφήνει περιθώριο στο μυαλό να τρέξει αλλού -βλέπε σκέψεις. Αφού η σκέψη δεν βρίσκεται στο παρών αλλά στο παρελθόν ή το μέλλον, ο συνδυασμός εργασίας με τραγούδι -ή συζήτησης, όπως αυτή των δύο αρχέγονων θηλυκών- λειτουργεί ως εργαλείο ύπαρξης στην παρούσα στιγμή, αδειάσματος και αποσυμπίεσης του μυαλού. Σε αυτό λοιπόν το κομμάτι γης στην άκρη του πουθενά, βρέθηκαν να μαζεύουν την ελιά άνθρωποι από όλες αυτές τις χώρες: Ελλάς, Ισραήλ, Ισπανία, Ιρλανδία, Εσθονία, Γερμανία, Ρουμανία, Δανία, Τουρκία (και ίσως να ξεχνάω κάποια ακόμη). Έτσι η αγροτική εργασία μετατρέπεται σε πολυπολιτισμικό δρώμενο, όπου αρχίζεις να νιώθεις πέρα από τις διαφορές. Εξακολουθείς να τις βλέπεις, αλλά έρχεσαι σε επαφή με μια βαθύτερης ουσίας ανθρωπιά που μας συνδέει όλους. Και μαθαίνεις πολλά, όχι μόνο για άλλους πολιτισμούς αλλά και για τον εαυτό σου. Και, αν βγάλεις έξω κάποια πράγματα που μαρτυρούν την σύγχρονη εποχή, η δυναμική της σκηνής της οποίας είσαι μέρος και μάρτυρας θα μπορούσε να βρίσκεται 100, 1000, 2000 χρόνια πριν. Αυτό σε κάνει να νιώθεις συνδεμένος με κάτι βαθύτερο και ανώτερο από εσένα, με την γη, με τον πολιτισμό, με το νήμα που μας συνδέει όλους στον χώρο, χρόνο, ψυχή. Συνήθως οι άνθρωποι παραπονιούνται πως αν και πάνε διακοπές, δεν ξεκουράζονται βαθιά. Ίσως να μην υποπτεύονται πως αυτό συμβαίνει γιατί η ρουτίνα και τα αυτόματα αντανακλαστικά τους τους ακολουθούν όπου πάνε, όπως κάθε φορά που ανοίγουν την ηλεκτρονική τους συσκευή για να γεμίσουν την ώρα τους, να διασκεδάσουν την μοναξιά τους ή να ξεφύγουν από ένα άβολο συναίσθημα. Γιατί επίσης, ακόμα και στις διακοπές τους έχουν την νοοτροπία, πρέπει να δω κι αυτό το αξιοθέατο, πρέπει να κάνω κι αυτό, πρέπει να κάνω τικ και σε αυτό το κουτάκι. Αν ρωτήσεις, στο κέντρο διαλογισμού δεν μπορεί να συμβεί αυτό; Η απάντηση είναι πως μπορεί να συμβεί οπουδήποτε γιατί έχει να κάνει με το πως προσεγγίζει κανείς την εμπειρία, όχι με τον τόπο. Όμως, ο συγκεκριμένος τόπος ανοίγει έναν χώρο στον οποίο μπορεί κανείς να συναντήσει τον εαυτό του, σε όλες του τις φάσεις. Είναι σαν να βάζει έναν καθρέπτη μπροστά σου, σαν η ενέργεια του χώρου να λέει, δεν χρειάζεται να αποσπάς την προσοχή σου, δεν χρειάζεται να δραπετεύσεις τον εαυτό σου πια. Για αυτήν την φυσική ανθρώπινη κατάσταση ήρθαν οι άνθρωποι που γνώρισα κάτω από τα ελιόδεντρα. Για να έχουν την ευκαιρία να ξεφύγουν από τον απάνθρωπο πολυάσχολο τρόπο ζωής, να επιστρέψουν στο ανθρώπινο μέτρο, να έρθουν σε ουσιαστική και βαθιά επαφή με την φύση και τους ανθρώπους και το κέντρο της ύπαρξής τους. Οι συνθήκες για να περάσει κανείς σε αυτό το επίπεδο δημιουργούνται, εν μέρει τουλάχιστον, από το γεγονός πως υπάρχει το πλαίσιο του μαζεύουμε τις ελιές αλλά δεν υπάρχει συγκεκριμένος στόχος. Κανείς δεν σου λέει πρέπει να εργαστείς τόσες ώρες να μαζέψεις τόσα κιλά. Έτσι, υπάρχει ο διαθέσιμος χώρος για τα υπόλοιπα να ξεδιπλωθούν από μόνα τους. Μπορείς να δεις λοιπόν τις γυναίκες να κάθονται κάτω σε κύκλο να ξεδιαλέγουν τον καρπό, συζητώντας για τα πάντα, και τους άντρες να σκαρφαλώνουν πάνω στα δέντρα και κάτω στην παιδική τους ηλικία. ‘Η να παρατηρήσεις πως καθώς οι άνθρωποι χαλαρώνουν αρχίζουν να εμφανίζουν τον πλούτο που έχουν μέσα τους. Όπως μια γυναίκα από την βόρεια Ευρώπη που τις πρώτες μέρες στον χώρο φαινόταν αρκετά κλειστή στον εαυτό της. Ένα πρωϊνό που συζήτησα μαζί της ανακάλυψα ότι είναι επαγγελματίας χορεύτρια. Δεν θα το είχα φανταστεί. Όμως καθώς άρχισε το μάζεμα της ελιάς, μέρα με την ημέρα άρχισα να την βλέπω να ανθίζει, το πνεύμα του χορευτή μέσα της να ζωντανεύει, να παίρνει σάρκα και οστά και να την κυριεύει, μετατρέποντας τις κινήσεις της στην εργασία και στις χειρονομίες της όταν μίλαγε σε ποίηση. Τέτοιες παρατηρήσεις άσε με εμένα να κάνω και με έχεις μαγέψει. Και κάτι ακόμη. Στην εποχή μας που τα υλικά μετράνε τόσο πολύ, που τα πάντα πωλούνται και αγοράζονται και όπου τα υλικά με τα οποία συνήθως ερχόμαστε σε επαφή είναι συνήθως κατασκευασμένα, τεχνητά υλικά ή άυλα, σε αντίθεση με αυτά τα οποία προέρχονται από την φύση, το μάζεμα της ελιάς έχει μια ιδιαίτερη αξία, καθώς μας δείχνει στο πιο χειροπιαστό επίπεδο πως μπορούμε να έχουμε κάτι από την φύση, πως η φύση μπορεί να μας θρέψει, με σχεδόν τίποτα, με λίγη φροντίδα για λίγο καιρό, απλά με το να είμαστε παρών, να εμφανιστούμε και να βάλουμε εργασία. Στην προσπάθεια μου λοιπόν να καταλάβω, κατέληξα σε μια σειρά λόγων για τους οποίους οι άνθρωποι από τις πολύ οργανωμένες σε βαθμό ‘’αποστείρωσης’’ κοινωνίες, όπως αυτές της βόρειας Ευρώπης να επιλέξει να περάσει τις διακοπές του μαζεύοντας ελιές σε ένα Ελληνικό νησί. Για να αποτραβήξουν τα χέρια τους από τα πληκτρολόγια και τις οθόνες και να τα «βρωμίσουν», να νιώσουν την γη στις παλάμες τους. Για να έρθουν έτσι σε επαφή με τους τρόπους της φύσης και την φυσικότητα των σχέσεων. Για να έχουν την δυνατότητα να δουν το χειροπιαστό αποτέλεσμα της εργασίας τους-αντί για μια αφηρημένη έννοια σε μια οθόνη- και την ευκαιρία να κοιτάξουν τον συνάδελφό τους κατάματα στα μάτια, χωρίς κουτιά, κουβούκλια, χωρίσματα. Να επικοινωνήσουν λοιπόν άμεσα, με ειλικρίνεια. Να νιώσουν την χαρά του να φάνε ένα πιάτο φαΐ σαν ανταμοιβή αυτής της εργασίας τους, να πέσουν στο κρεββάτι με την γλυκιά κούραση και την αξιοπρέπεια μιας μέρας έντιμης εργασίας. Να βιώσουν τον διαλογισμό έξω από το πλαίσιο της πνευματικότητας, στο πραγματικό πεδίο της καθημερινότητας, στην πράξη και τριβή των συνθηκών της ζωής. Να νιώσουν μέρος μιας ομάδας σε μια άλλη ποιότητα εργασίας. Να συμμετέχουν σε μία διαδικασία στην οποία δεν τους ζητάνε κάτι συγκεκριμένο, ούτε να μιλάνε, ούτε να είναι σε ησυχία, ούτε να μοιράζονται, ούτε να ανοίγονται αλλά να είναι απλά παρών. Να νιώσουν μέρος του χώρου, μέρος του πως τα κάνουμε τα πράγματα στην Ελλάδα. Έχει ενδιαφέρον πως η φύση είναι γεμάτη σοφία και μαθήματα δοσμένα με τον πιο απλό τρόπο. Για παράδειγμα, ο καρπός της ελιάς πρέπει να συνθλιβεί για να βγει ο πράσινος χρυσός. Το δέντρο πρέπει να κοπεί, να κλαδευτεί για να μπορέσει να ζήσει, να αναπτυχθεί υγειές και να ευδοκιμήσει. Έως το κλάδεμα ήταν μπουκωμένο, θολωμένο από τα πολλά βάρη, μετά είναι ελεύθερο να δεχθεί τον άνεμο, τον ήλιο, να εστιάσει τους χυμούς της γης για να καρπίσει. Κάπως έτσι δεν συμβαίνει και με τους ανθρώπους; Όλα όσα δημιουργούμαι, καταφέρνουμε, παλεύουμε, δεν φτάνει μια στιγμή που χρειάζεται να τα αφήσουμε να φύγουν από πάνω μας, να συνθλιβούν, για να προχωρήσουμε και εμείς και η ζωή σε άλλα επίπεδα; Κι όταν κάτι μοιάσει με αναποδιά της ζωής, δεν μπορεί να είναι χώρος που δημιουργείται για να γεννηθεί κάτι νέο, μια επιβεβαίωση ότι η ζωή έχει να σου δώσει ακόμα μαθήματα, και τον τρόπο για να έρθεις στο εδώ και τώρα;