Treeternity (1500 year old Plane tree in Tsagarada-Pilio) April 2018

When we’re talking about an ancient tree, we tend to say “how many things it has seen in its time”. And while it’s normal that we’re inclined to personify a lot of things, if we think about it, a tree can’t really see anything. What it can do is feel, with various ways, its environment. The wind, moisture, temperature, light and the lots of physical factors in their various outlines, as well as the earth’s energy lines and those of the orbit of the sun, moon and stars. The trees that are found at the most beneficial points where all of these factors coincide, they might know from the seed that they’re going to become big and mighty. In some way, although we can metaphorically say that they have seen a lot happening under and around their shadows, they actually have created it!

             It’s not hard to imagine a thing like this in Pelion Mountain, in central Greece. In this place I have actually the feeling that every tree is such a small miracle of creation. And when I happen to find myself in front of one like the ancient Plane tree of Tsagarada, it’s as if this idea gets into a whole new dimension, one that only with awe can one approach it. I look at its branches meandering and its leaves floating and it’s like I’m staring deep into outer space.

             Of course, it could just be that I haven’t been in the east side of this mountain –the one that overlooks the Aegean sea- and so I see it as if the first time, as a place belonging not in this earth but only in the adventures of the most vivid imagination. It is absolutely possible that from where you stand you can see only the green of trees, not a single stroke of soil’s brown. That you stand at an opening with a god view and all that reaches your eyes is the green, vast in space and hues, not a single hint of soil, roof tile or road. Only an occasional stele of smoke attesting to a human presence. And as if this is not enough to mess with your mind, you might realize that if there were no trees, you wouldn’t be able to stare at these slope without getting into vertigo or feeling like an eagle, this is how steep the mountain descends to the blue sea. Nevertheless, into this thick clad of tree presence, you feel so balanced between heaven and earth, levitation and gravity.

In the middle of April the village’s square is empty and quite. I first lay my eyes on the plane tree from the café on the deck of The Lost Unicorn hotel. This hotel occupies a very beautiful old mansion. The feeling standing on its deck is like floating above the ground in between clouds of green leaves. Not only what I can see, wherever I look, is trees and the green color and that I have forgotten the look of brown, it’s the sensation of the air itself, as if it contains some mystic aroma that makes the head turn upwards. Suddenly on this deck I have the feeling that the boat is rocking. 

Farmer, you who have toiled all of earth's goods, nothing have you enjoyed and your life is going away...

Other people have 15 minutes of fame in their lives. I don’t even have those in awe and silent communion with this eternal tree. Someone from the café descends towards where I stand. Ι’ve just met him and he has the courtesy to “show me around” this monument. I guess I would prefer to have a little more time on my own to gather what I behold into my mind. Nevertheless he provides me with some useful information, that the tree is at least 1000 years old and that it didn’t grow in the square but the square was built around it. The ground level used to be 2 meters below, where now a small stream purls harmonically as it crosses the village. But the orgy of green growth appears to shape the character of this village and the form of its buildings.

The stories of the man from Thessaloniki, who since many years have been coming to work in Tsagarada at the touristic season, and who has introduced himself as the official press spokesman for the plane tree, sound to me as an example of how the human brain tries to form a meaning out of the chaotic patterns of nature. It could also bring ideas about how myths and stories we tell each other come to life, as a way to bring to human size and meaning the vast ocean of energy in the universe. Basically he has created a cosmogony, anthropomorphically interpreting the angles, bends and inclinations of the branches, the signs of time on the bark, the spiral movements of the trunk and whatever can characterize a tree that looks so fluid. While I play the devil’s advocate -partly because I don’t resonate with all he says, partly because the way he says it sounds like he is his head- I admire the ways that the human condition struggles to apprehend this tree from outer space. My way would be to let myself slip in silence under its presence, and the voice of this man holds a challenge for this but it is all part of life, in this case the one that the plane tree creates.

 The culmination of the plane-cosmogony was when he pulls me towards the church to show me that it wasn’t built on the east-west axis like all churches, so that the sanctuary points eastwards. The building of this one was meant to serve as protective barrier to a possible landslide. Then he shows me the small garden behind the sanctuary, and the statue of a man in mustache, prominent persona of the village (of a time when these communities were not just villages but centers of trade and civic culture) and asks me if I see something out of the ordinary. I see an angel in the form of a woman skirmishing her naked body under the stone glance of Nikolaos Stakos to eternity. At least we know that the man had a sense of beauty in life.

If you find yourself in Tsagarada (if you are around Greece and Pelion now you have a reason to visit) place your hands on the trunk of the plane tree. Close your eyes for a few moments. And your mind. Then before you go, give the tree a kiss. And even if all this sounds without meaning, at least take advantage of probably the most important characteristic of this tree, that it makes as turn the head up towards the sky, and keep like this in your life.

                    Όταν μιλάμε για ένα υπεραιωνόβιο δέντρο συνηθίζουμε να χρησιμοποιούμε εκφράσεις όπως “πόσα έχει δει στα χρόνια του”. Είναι φυσιολογικό εμείς οι άνθρωποι να προσωποποιούμε διάφορα πράγματα, όπως έναν τέτοιο πλάτανο, αν κάτσουμε να το σκεφτούμε πάντως, ένα δέντρο δεν μπορεί να δει στ' αλήθεια. Αυτό που κάνει είναι να νιώθει, με διάφορους τρόπους, το περιβάλλον του. Την υγρασία, τον άνεμο, θερμοκρασία, φως και πόσα άλλα σε όλες τις εκφάνσεις τους. Ακόμα, από τις ενεργειακές γραμμές της γης έως τις τροχιές του ήλιου, της σελήνης και των άστρων. Τα δέντρα που θα βρεθούν στα πιο ευνοϊκά σημεία, στο σταυροδρόμι των ευνοϊκών συνθηκών όλων των φυσικών και ενεργειακών παραμέτρων, ίσως να γνωρίζουν από τον σπόρο τους ότι θα γίνουν μεγάλα και τρανά. Αυτό που θέλω να πω είναι πως τα υπεραιωνόβια δέντρα, δεν είναι πως έχουν δει τόσα πολλά πράγματα να διαδραματίζονται κάτω και γύρω από την σκιά τους αλλά ότι τα έχουν δημιουργήσει κιόλας!

  Στο Πήλιο δεν είναι δύσκολο να το φανταστώ αυτό. Για την ακρίβεια έχω την αίσθηση πως κάθε δέντρο είναι ένα τέτοιο μικρό θαύμα δημιουργίας. Και όταν βρεθώ μπροστά σε ένα δέντρο σαν το αιωνόδεντρο-πλάτανο της Τσαγκαράδας είναι σαν αυτή η ιδέα να μπαίνει σε τελείως διαφορετική διάσταση, που μόνο με δέος μπορεί να την προσεγγίσει άνθρωπος. Κοιτάω τα κλαδιά του που ελίσσονται και τα φύλλα του να αιωρούνται και είναι σαν να κοιτάω βαθιά μέσα στο σύμπαν.

Ίσως να φταίει που είχα πολλά χρόνια να βρεθώ στην ανατολική πλευρά του Πηλίου και βλέπω σαν για πρώτη φορά ένα μέρος που μοιάζει να μην υπάρχει στην γη παρά μόνο στην περιπέτεια της πιο οργιαστικής φαντασίας. Μπορείς να είσαι κάπου και να βλέπεις μόνο πράσινο, καθόλου καφέ της γης. Να είσαι σε άνοιγμα κοιτώντας τις πλαγιές και να βλέπεις μόνο πράσινο, απέραντο σε χώρο και αποχρώσεις, ούτε χώμα, ούτε κεραμμύδι, ούτε δρόμο. Μόνο μια στήλη καπνού να μαρτυρεί παρουσία ανθρώπου. Και σαν να μην έφτανε αυτό για να σου μεθύσει τον νου, να συνειδητοποιείς ότι αν απουσίαζαν τα δέντρα δεν θα μπορούσες να αντικρύζεις τις πλαγιές χωρίς να πάθεις ίλιγγο ή να νιώθεις σαν αετός, τόσο απότομα κατεβαίνει το βουνό στην θάλασσα. Κι όμως, νιώθεις τόσο ισορροπημένος μεταξύ ουρανού κι γης, αιθέριας άνωσης και γήινης έλξης κάτω από όλη αυτήν την παχιά αιγίδα των δέντρων.

Είναι μέσα Απρίλη και η πλατεία του χωριού είναι άδεια και ήσυχη. Βλέπω πρώτα τον πλάτανο από το κατάστρωμα του καφέ του ξενοδοχείου Τhe Lost Unicorn. Και λέω κατάστρωμα γιατί από την πρώτη στιγμή έχω την αίσθηση πως βρίσκομαι στην πλώρη ενός αερόπλοιου που γλιστράει ράθυμα ανάμεσα από νέφη καταπράσινων φύλλων. Και δεν είναι μόνο η εικόνα, ότι όπου να κοιτάξω, ακόμα και κάτω, βλέπω δέντρα και πράσινο και σχεδόν έχω ξεχάσει το χώμα, είναι και η ίδια η αίσθηση του αέρα, σαν να περιέχει κάποιο μυστικό άρωμα που τραβάει το κεφάλι προς τα πάνω. Είμαι σίγουρος πως νιώθω το σκάφος να λικνίζεται.

Αφήνω τέλος πάντων την παρέα και αιωρούμαι 30 βήματα ως την πλατεία, στον πλάτανο. Ακόμα δεν τον έχει χωρέσει ο νους μου αλλά όπως τον βλέπω να ανοίγει έναν χώρο χωρίς γωνίες δίπλα στην σκούρα πέτρα με τις αυστηρές γωνίες της εκκλησίας, μου έρχεται η ιδέα πως θα ήταν η συνάντηση του Πάνα με την Παναγία ή το πόσο τυχαίο δεν ήταν το Πήλιο για πατρίδα των Κενταύρων, αυτών που συμβολίζουν την ένωση του ζωώδους με το θεϊκό πνεύμα.

Άλλοι έχουν 15 λεπτά φήμης στην ζωή τους. Εγώ έχω ούτε τόσα σε δέος στην ησυχία με αυτό το αιώνιο πλάσμα. Κάποιος από το καφέ κατεβαίνει προς το μέρος μου. Μόλις τον έχω γνωρίσει και έχει την απίστευτη ευγένεια να με “ξεναγήσει” σε αυτό το αξιοθέατο του Πηλίου. Μάλλον θα προτιμούσα να έχω λίγο ακόμα χρόνο να μπορέσω να μαζέψω το μυαλό μου γύρω από αυτό που βλέπω. Πάντως μου δίνει κάποιες πολύ χρήσιμες πληροφορίες, όπως ότι ο πλάτανος είναι, τουλάχιστον, 1000 χρονών, και ότι η πλατεία χτίστηκε πάνω του, όχι το ανάποδο. Το αρχικό επίπεδο ήταν γύρω στα 2 μέτρα παρακάτω αλλά η οργιώδης βλάστηση φαίνεται να διαμορφώνει τον χαρακτήρα αυτού του χωριού, όσο και την μορφή των κτισμάτων του.

Οι ιστορίες του φίλου από την Θεσσαλονίκη, που βρίσκεται, όχι για πρώτη φορά, στην Τσαγκαράδα για να εργαστεί στο ξενοδοχείο και μου συστήθηκε ως επίσημος εκπρόσωπος τύπου του πλατάνου, αν και πιστεύω πως ο σωστός τίτλος είναι επίσημος πλατανοφιλόσοφος, μου μοιάζουν σαν μια πολύ καλή ιδέα του πως ο ανθρώπινος εγκέφαλος προσπαθεί να βγάλει νόημα από τα ακανόνιστα σχέδια της φύσης. Ίσως να είναι μια μελέτη πάνω στο πως γεννηθήκαν οι μύθοι και οι ιστορίες που λέμε ο ένας στον άλλο. Προσπαθώντας να βγάλουμε νόημα μέσα σε αυτό τον απέραντο ωκεανό ενέργειας του σύμπαντος. Βασικά έχει δημιουργήσει μία ολόκληρη κοσμογονία, ερμηνεύοντας ανθρωπομορφικά τις κλίσεις και γωνίες των κλαδιών, τα σημάδια του χρόνου πάνω στον φλοιό, της σπειροειδή κίνησης του κορμού και ότι μπορεί να χαρακτηρίζει ένα δέντρο τόσο εύπλαστο, που το περισσότερο πρέπει να αποτελείται από νερό. Μπορεί να του το παίζω αντιρρησίας συζήτησης -και όντως δεν συνηχώ με πολλά, και με τον τρόπο που τα λέει- αλλά θαυμάζω και βρίσκω κοινό έδαφος στην προσπάθεια της ανθρώπινης κατάστασης να συλλάβει αυτό το διαστημόδεντρο. Ο δικός μου τρόπος μπορεί ναι είναι να αφεθώ στο να γλιστρήσω σε ησυχία στην παρουσία του, και η φωνή του φίλου να αποτελεί πρόκληση προς αυτό αλλά όλα είναι μέρος της ζωής. Αυτής που δημιουργεί ο πλάτανος.  

     Tο επιστέγασμα στην πλατανοκοσμογονία ήταν όταν με τράβηξε προς την εκκλησία για να μου πει πως η εν λόγω δεν έχει χτιστεί στον άξονα ανατολής δύσης αλλά σε αυτόν που την κάνει να λειτουργεί σαν προστατευτικός τοίχος σε τυχόν κατολίσθηση της πλαγιάς. Και δείχνοντάς στον μικρό κήπο ακριβώς απέναντι από τον τοίχο του ιερού το άγαλμα ενός μυστακοφόρου, επιφανής προσωπικότητα του χωριού (μιας εποχής που αυτές οι κοινότητες δεν ήταν απλά χωριά αλλά κέντρα εμπορίου και αστικού πολιτισμού), με ρωτάει αν βλέπω κάτι αξιοσημείωτο. Μία άγγελος σκιρτάει το όμορφο γυμνό κορμί της κάτω από το πέτρινο βλέμμα του Νικόλαου Στάκου προς την αιωνιότητα. Τουλάχιστον ξέρουμε για τον άνθρωπο ότι είχε αίσθηση του ωραίου στην ζωή.

Αν βρεθείς στην Τσαγκαράδα, βάλε το χέρι σου στον κορμό του πλάτανου. Κλείσε τα μάτια σου για λίγο. Και το μυαλό σου. Πριν φύγεις δώσε ένα φιλί στο δέντρο. Και ακόμα κι αν όλα αυτά σου φαίνονται άνευ ουσίας, εκμεταλλεύσου το πιο σημαντικό χαρακτηριστικό αυτού του δέντρου, το να μας κάνει να κοιτάμε ψηλά, και προχώρα έτσι στην ζωή σου.

 
http://lostunicornhotel.gr